Бабіна свята. Як адзначаецца дзень Варвары

Пачатак зімы адзначаны шэрагам святаў. Адным з самых шанаваных з'яўляецца дзень Варвары, які адзначаецца 17 снежня.

Імя Варвары вельмі красамоўна абыгрывалася народам. Галоўнае, што адзначаў селянін, гэта як ад Варвары паступова пачынае прыбываць дзень, але пакуль толькі «на казіны скок» або «на вераб’іны крок». Раней казалі: «Варвара ноч уварвала, а дня надтачыла».

Статья по теме

Прыкметы на Пакроў. Народныя традыцыі свята

Яшчэ адно сугучнае выкарыстанне імені Варвары ў прыкметах, што «Варвара варыць». Гэта азначае, што на яе дзень магчыма параўнальна цёплае надвор'е, якое прадказвала добры летні ўраджай ільну. Але ў той жа час у некаторых мясцінах казалі, што на Варварын дзень Мароз з лесу выйшаў. То ён малюе ўзоры на шкле, то сыпле снегам, то прымушае трашчаць дрэвы. Таму стараліся ў той дзень у лес не хадзіць, можна было лёгка заблудзіцца і змерзнуць.

Калі неба ў той дзень было з зоркамі, то хутка пахаладае, калі ж іх не бачна – цяпло яшчэ затрымаецца. А калі неба зацягнута аблокамі – хутка выпадзе шмат снегу, лічылася па народных прыкметах: «Прыйдзе Варвара, маразы і завараць», «Як ударыць Варвара, беражы нос ды вуха».

Ах! Зіма, зіма, зіма!
Шмат ты снегу прынясла,
А цяпер кліча Мароз,
Каб шчыпаў нам шчокі, нос!

Гэты дзень лічыўся «бабіным» святам, таму не пралі кудзелі, бо нібыта «Варвара верацёнамі замучана». Але малоць талакно і трапаць лён дазвалялася. Адзначалі яго і як свята надрэчных вёсак дзеля таго, каб дзеці і жывёла не тапіліся. Каб лепш пладзілася жывёла і вялася скаціна, у адных мясцінах пякліся пірагі з макам або мёдам, якія называлі «варэнне» – зноў жа блізка да імені Варвары з яўным разлікам на яе спагаду. У iншых кутках ляпілі з пшанічнага цеста галовы, рогі, ногі, капыты, вушы і кармілі спечаным худобу. У абодвух выпадках праглядваецца культ Варвары як заступніцы хатняй жывёлы.

Древние коды и молчание за столом – чего еще мы не знаем о Колядах? Подробнее

Маглі гатаваць варэнікі з грэчневай мукі, якія падавалі з «маслянкаю». Частавалі смачнымі стравамі і мясцовых пастухоў, якія ў гэты дзень збіралі «варваршчыну» – частку традыцыйнай платы за працу ўлетку.