Развiтанне з летам. Якое тлумачэнне ў народным фальклоры атрымала Узвіжанне

Шматлікія народныя святы верасня звязаны з канчатковым развітаннем з летам. Адно з такіх – Узвіжанне (Здзвіжанне), якое атрымала сваё асаблівае тлумачэнне ў народным фальклоры.

«Да Здзвіжання ўсё павінна быць здзвінута». Гэта значыць, што ўсе азімыя і яравыя павінны быць звезены з поля. Песня раіла на Узвіжанне «з поля збіраць, бульбу капаць, сцяліць лянок».

Статья по теме

Свята сканчэння жніва. Народныя прыкметы на Прачыстую

Чым далей гартаецца народны каляндар, тым часцей згадваецца пра надыход халадоў: «На Узвіжанне халат з плеч, а кажух на плечы». Гэта, па ўсім прыкметам, апошняе свята, якое сiмвалiзуе канчатковае развітанне з летам. А ключы ад лета – у шызай галачкі, і яна, адлятаючы ў цёплыя краі, замыкае яго і забірае з сабою ключы, лічылі ў народзе.

У бязмежным небе роўненькім шнурочкам
Жураўлі ў вырай мкнуцца над лясочкам.
Меншыцца шнурочак, у паднеб’і тае.
Вось ледзь-ледзь чарнее, міг – і прападае.

Значнай з'явай дня быў для народнага ўяўлення яшчэ адзін рух («здзвіжанне») у прыродзе – выпаўзалі ўсе змеі і збіраліся разам, каб адправіцца на зімовы сон да вясны: «Ва Узвіжання пару гадзюкі і вужакі хаваюцца ў нару». Першы вясновы і апошні восеньскі змяіныя ўкусы лічыліся самымі небяспечнымі, таму на Узвіжанне пабойваліся хадзіць у лес, асабліва ж наказвалі тое дзецям.

Легенды пра сыход змей на Узвіжанне пашыраны ў беларускім фальклоры. У іх часта малюецца на чале змяінага шэсця Цар-змей з залатой каронай (ці рожкамі). Следам за ім – незлічоныя падданыя-паўзуны. Цар вылучаецца сярод усіх сваёй велічынёю і лускою з серабрыстым адлівам.

К овсу – уважительно! Что за праздник – Дежень? Подробнее

Шэсце рухаецца па непраходных для чалавека мясцінах, і калі раптам камусьці здаралася сустрэцца са змяіным «выраем», то варта было разаслаць перад царом абрус з хлебам-соллю і пакланіцца да зямлі, як той, прапаўзаючы праз абрус, у падзяку скідаў з кароны залаты ражок. Па легендзе, уладальнік такога ражка нібыта набываў незвычайную мудрасць і праніклівасць, а таксама ўменне выходзіць з самых цяжкіх абставін.